गणपती बाप्पाला मोदक का अर्पण करतात? जाणून घ्या 21 मोदकांच्या नैवेद्यामागील रहस्य
गणेशोत्सव सुरू झाला की घराघरांत आणि मंडपांत गणपती बाप्पा विराजमान होतात. सजावट, आरास, भजने आणि आरत्यांच्या गजरात बाप्पाचं स्वागत केलं जातं. पण या सणात एक खास परंपरा सर्वत्र दिसते—गणपती बाप्पाला 21 मोदकांचा नैवेद्य अर्पण करण्याची!
हा प्रश्न अनेकांना पडतो—गणपती बाप्पाला मोदक का अर्पण करतात? नेमकं 21 मोदकांचंच का? या परंपरेमागे केवळ धार्मिक श्रद्धा नाही तर शास्त्रीय व पौराणिक कारणेही दडलेली आहेत. चला, जाणून घेऊया या प्रथेचं खरं रहस्य.
गणपती बाप्पाला मोदक का आवडतात?
पौराणिक कथांनुसार, गणपती बाप्पाला मोदक अतिशय प्रिय आहेत. मोदक हा केवळ गोड पदार्थ नाही तर त्याचा अर्थही गोडवा, समाधान आणि समृद्धी असा होतो. गणपती बाप्पाला “आनंदाचा राजा” मानलं जातं, आणि मोदक त्याचं प्रतीक आहे.
मोदकाचे वैशिष्ट्य:
- तांदळाच्या किंवा गव्हाच्या पिठातून बनवलेले गोड पदार्थ
- नारळ, गूळ, सुकामेवा भरून तयार
- उकडीचे मोदक गणपती बाप्पाचा आवडता नैवेद्य मानला जातो
21 मोदकांचा नैवेद्य का?
पौराणिक कथा – देवांतक आणि नरांतकाचा वध
पूर्वीच्या काळात देवांतक आणि नरांतक नावाचे दोन राक्षस होते. त्यांनी कठोर तपश्चर्या करून देवांकडून अपार शक्ती मिळवली होती. पण त्यांनी ती शक्ती लोकांना त्रास देण्यासाठी, मारण्यासाठी वापरली.
जसं रावणाचा अंत करण्यासाठी श्रीराम जन्माला आले, कंसाचा वध करण्यासाठी श्रीकृष्ण प्रकटले, तसंच या दोन राक्षसांचा वध करण्यासाठी गणपती बाप्पांनी ‘विनायक’ या रूपात अवतार घेतला.
या युद्धासाठी बाप्पांनी 20 गण सैनिक निवडले. का 20?
- प्राचीन काळी मोजणी हातपायांच्या बोटांनी व्हायची
- 10 हाताची व 10 पायाची बोटं मिळून आकडा झाला 20
- त्यामुळे गणपतीबाप्पांनी 20 गणांचा एक समूह तयार केला
या 20 गणांचा सेनापती म्हणजे स्वत: गणपती बाप्पा.
- 20 गण + 1 सेनापती = 21
- प्रत्येक सैनिक व सेनापतीसाठी नैवेद्य म्हणून 21 मोदक अर्पण केले जातात
आकडा 21 का पवित्र मानला जातो?
हिंदू धर्मात 21 हा आकडा पवित्र मानला जातो. पूजा, व्रत, यज्ञांमध्ये 21 फुले, 21 लाडू, 21 दुर्वा, 21 करंजा अशा वस्तू अर्पण करण्याची परंपरा आहे.
- 2+1 = 3 (त्रिमूर्ती ब्रह्मा, विष्णू, महेश यांचं प्रतीक)
- 21 हा आकडा पूर्णता, समृद्धी आणि संरक्षण यांचं प्रतिक मानला जातो
शास्त्रातील आधार
धार्मिक ग्रंथांमध्ये, पुराणकथांमध्ये व काही संस्कृत श्लोकांमध्ये गणेशाला मोदक प्रिय असल्याचा उल्लेख सापडतो. गणेशपूजेत वापरल्या जाणाऱ्या मंत्रांमध्ये देखील “मोदकप्रियाय नमः” असा जप केला जातो.
याचा अर्थ—गणपती बाप्पाला मोदक अर्पण केल्याने ते प्रसन्न होतात, भक्तांच्या इच्छापूर्ती करतात आणि अडथळे दूर करतात.
आजच्या काळातील महत्त्व
गणपती बाप्पाला मोदक अर्पण करण्यामागे केवळ धार्मिक कारण नाही तर सांस्कृतिक आणि कुटुंबीय एकत्रतेचं महत्त्वही आहे.
- घराघरांत एकत्र बसून मोदक बनवले जातात
- उकडीचे मोदक बनवताना घरातील सगळे मंडळी सहभागी होतात
- ही परंपरा भक्तीबरोबरच प्रेम आणि एकोप्याची शिकवण देते
मुख्य मुद्दे (संक्षेपात)
- गणपती बाप्पाला मोदक आवडतात कारण ते गोडवा, समृद्धी आणि आनंदाचं प्रतीक आहेत
- पौराणिक कथेनुसार 20 गण व गणपतीबाप्पा अशा एकूण 21 नैवेद्यांसाठी मोदक अर्पण केले जातात
- 21 हा आकडा पूर्णतेचं, त्रिमूर्तीचं आणि पवित्रतेचं प्रतिक आहे
- मोदक अर्पण केल्याने गणपती बाप्पा प्रसन्न होतात आणि अडथळे दूर करतात
FAQ (सतत विचारले जाणारे प्रश्न)
1. गणपती बाप्पाला मोदकच का आवडतात?
मोदक हा गोडवा, समृद्धी आणि समाधानाचं प्रतीक आहे.
2. नेहमी 21 मोदकच अर्पण करावे लागतात का?
हो, परंपरेनुसार 21 मोदक अर्पण करणं शुभ मानलं जातं.
3. 21 आकडा पवित्र का मानतात?
तो पूर्णता आणि त्रिमूर्तीचं प्रतीक असल्यामुळे.
4. मोदकाचा प्रकार कोणता असावा?
उकडीचे मोदक सर्वात प्रिय मानले जातात, पण तळलेले किंवा गव्हाचे मोदकही अर्पण करता येतात.
5. मोदक अर्पण केल्याने काय होतं?
भक्ती वाढते, घरातील ऐक्य वाढतं आणि बाप्पा प्रसन्न होतात.
निष्कर्ष
गणपती बाप्पाला मोदक अर्पण करणं ही केवळ धार्मिक परंपरा नाही तर भक्ती, संस्कृती आणि एकतेचं प्रतीक आहे. 21 मोदक अर्पण करण्यामागे पौराणिक कथा, शास्त्रीय आधार आणि आध्यात्मिक अर्थ दडलेला आहे. त्यामुळे गणेशोत्सवात बाप्पाला प्रेमाने मोदक अर्पण करून भक्तीचा गोडवा वाढवूया.
READ ALSO
श्रावण बाळ योजना २०२५ -अर्ज प्रक्रिया, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे आणि लाभधारक यादी
बांधकाम कामगार शिष्यवृत्ती योजना
प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना २०२५
PM Vishwakarma Yojana Details 2025: संपूर्ण माहिती
Magel Tyala Saur Krushi Pump Yojana 2025 – शेतकऱ्यांसाठी मोठी दिलासा योजना- GR, Guideline, Circular